Trong lịch sử văn học
Việt Nam, hiếm có tác phẩm văn học thể hiện sức sống bền bỉ trong lòng nhân dân
như Truyện Kiều.
Từ một tác phẩm văn
chương, Truyện Kiều đi vào đời sống bằng nhiều hình thức, trở thành “bộ phận
không thể tách rời trong đời sống tâm hồn dân tộc Việt Nam nói chung và đời sống
văn học nói riêng” - nhận định chung tại hội thảo khoa học quốc gia "Nguyễn
Du - Truyện Kiều qua văn bản và các liên văn bản văn chương nghệ thuật" do
Viện Văn học tổ chức mới đây.
Độ bao phủ của Truyện
Kiều
Hàng trăm năm qua, Truyện
Kiều luôn là đại thi phẩm được mọi người dân Việt Nam biết đến, trở nên quen
thuộc như giếng nước, bờ ao, lũy tre quanh nhà. Mê Kiều, say Kiều, người dân nước
Việt sáng tạo ra nhiều hình thức sinh hoạt văn hóa phong phú và độc đáo như
ngâm Kiều, vịnh Kiều, lẩy Kiều, đố Kiều, dẫn Kiều, ru Kiều, bói Kiều, nhại Kiều...
Theo Phó Giáo sư, Tiến
sĩ Trần Thị An, với Truyện Kiều, chúng ta chứng kiến một hành trình đặc biệt từ
không gian hẹp của đời sống văn hóa cao cấp (thi phẩm có giá trị tư tưởng và
nghệ thuật, thi nhân tiêu biểu quốc gia, quan lại triều đình, nhà văn hóa tầm
quốc tế) đến một không gian rộng hơn của đời sống bình dân (đông đảo người dân
lao động, những người không được học hành). Nhiều người dân Việt dù không biết
chữ vẫn thuộc lòng nhiều câu Kiều để vận dụng trong đời thường.
Độ che phủ của Truyện
Kiều còn có thể thấy qua những câu ca dao như “Đàn ông chớ kể Phan Trần/ Đàn bà
chớ kể Thúy Vân, Thúy Kiều”, hay “Làm trai biết đánh tổ tôm/ Uống trà mạn hảo,
ngâm nôm Thúy Kiều”. Những lời thơ trong Truyện Kiều cũng được nhân dân đưa vào
các câu hát ví, giặm Nghệ Tĩnh, hát đối đáp giao duyên... Có thể nói, Truyện Kiều
đã ngấm vào máu thịt của mỗi người dân Việt, chẳng thế mà cụ Phạm Quỳnh từng khẳng
định: “Truyện Kiều còn, tiếng ta còn, tiếng ta còn, nước ta còn”.
Truyện Kiều đã bay
qua biên giới đất nước, trở thành tấm căn cước văn hóa của người Việt đi khắp
năm châu. Qua thời gian, đến nay Truyện Kiều đã được dịch ra 20 ngôn ngữ với
khoảng 75 bản dịch. Truyện Kiều được giới thiệu rộng rãi ở nước ngoài, và nhiều
chính trị gia khi làm việc với các phái đoàn Việt Nam cũng đã trích dẫn nội
dung Truyện Kiều trong bài diễn văn phát biểu của mình, bởi cho rằng “muốn tìm
hiểu con người Việt Nam thì hãy tìm hiểu Truyện Kiều”.
Sức sống đương đại
Không chỉ đi vào đời
sống dân gian, Truyện Kiều còn là nguồn cảm hứng sáng tác vô tận cho nhiều tác
phẩm văn học nghệ thuật khác ra đời. Ở thời hiện đại, sức sống của Kiều càng mạnh
mẽ khi được chuyển thể sang nhiều loại hình sân khấu. Đó là phim Kim Vân Kiều của
Công ty Phim và Chiếu bóng Đông Dương (Indochine Films et Cinémas), là vở opera
Định mệnh bất chợt của Nguyễn Thiện Đạo, hợp xướng Truyện Kiều của Vũ Đình Ân,
vở chèo Dòng lệ Tố Như, kịch hình thể Nguyễn Du với Kiều của Nghệ sĩ Nhân dân
(NSND) Lan Hương, kịch nói Kiều của NSND Anh Tú, phim điện ảnh Kiều của Mai Thu
Huyền, hay mới đây là các vở rối Thân phận nàng Kiều, nhạc kịch Kim Vân Kiều,
ballet Truyện Kiều, múa Kiều…
Cùng với các hình thức
chuyển thể sân khấu, Truyện Kiều được giới họa sĩ hết sức quan tâm. Xưa, nhiều
danh họa như Nguyễn Gia Trí, Trần Văn Cẩn, Tô Ngọc Vân, Bùi Xuân Phái, Nguyễn
Tư Nghiêm... đều đã minh họa Truyện Kiều. Mới đây, họa sĩ Nguyễn Tuấn Sơn mở
triển lãm tranh cá nhân Thư họa Truyện Kiều tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, rồi
là Hội họa Truyện Kiều tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.
Chia sẻ về niềm say
mê vẽ Kiều suốt hơn hai mươi năm qua, họa sĩ Nguyễn Tuấn Sơn cho rằng: “Truyện
Kiều xoa dịu nỗi đau thời thế. Dù là ở thế kỷ XVIII - thời đại của chiến tranh
đau thương hay thời đại mới - thế kỷ XXI với nhiều nỗi khổ đau trong cõi nhân
sinh thì Truyện Kiều vẫn mang đến cho độc giả một sức mạnh vô hình, phá bỏ lẽ
truân chuyên luân thường để con người ta sống vượt lên nghịch cảnh. Giống như
nàng Kiều khi ấy, vượt qua cõi trần lắm sóng gió để tìm về chốn an nhiên đoàn tụ”.
Không minh họa cho
truyện, nhiều nhà văn, nhà thơ dâng tràn cảm xúc như muốn viết tiếp, viết thêm
cho tác phẩm, tưởng nhớ tác giả, nhân vật. Biết bao thi sĩ đã viết về Kiều, về
Nguyễn Du với xúc cảm đặc biệt. Đó là Nhớ Tố Như của Huy Cận; Nghĩ thêm về Nguyễn,
Gửi Kiều cho em năm đánh Mỹ của Chế Lan Viên; Kính gửi cụ Nguyễn Du của Tố Hữu;
Bên mộ Cụ Nguyễn Du của Vương Trọng; Thăm mộ Nguyễn Du của Hoàng Trung Thông...
Vừa qua, tác giả trẻ Cao Nguyệt Nguyên đã tái tạo một phiên bản Kiều thể nghiệm
đầy mới mẻ và táo bạo trong Truyện Kiều tự kể với mong muốn để “các nhân vật cất
lên tiếng nói, với nỗi đau và suy tư nội tại”.
Với những giá trị vượt
thời đại, vượt không gian, Truyện Kiều của Nguyễn Du không chỉ làm say mê giới
nghiên cứu, phê bình văn học với hàng loạt cuộc hội thảo, công trình nghiên cứu
mà còn trở thành nguồn cảm hứng để các lớp văn nghệ sĩ hôm nay sáng tạo không
ngừng, góp phần giữ cho Truyện Kiều trường tồn.
- Mua Truyện Kiều với nhiều ưu đãi tại:- Shopee: sotiredhcm
- TikTokshop: Sotiredbooks
- Lazada: Sotiredbooks
*Nguồn: Hà Nội mới
0 Nhận xét